Regelmatig krijgen we als coach de vraag van cliënten of ze in het sollicitatiegesprek zullen vertellen dat ze een ‘label’ hebben. Wat is wijsheid? Hoe eerlijk kun je zijn? En kun je er tegelijkertijd voor zorgen dat jouw openheid de keuze voor jou niet in de weg zit? Dat is het dilemma waar veel cliënten met een label voor staan.
Overwegingen die jou kunnen helpen bij jouw keuze
1. Heb je helder wat je doel is? Waarom wil je het vertellen? Wat hoop je dat het je brengt? Heb je concreet iets nodig, wil je bepaalde zaken vooraf goed regelen (een rustige ruimte om in te kunnen werken, bijvoorbeeld), dan kan het nuttig zijn dat tijdens je sollicitatie te bespreken. Maar vaak kan het in deze gevallen ook later en is de flexibiliteit misschien wel groter als ze je eenmaal kennen. Je hoeft dan helemaal dat label niet te benoemen, maar kunt gewoon vragen om iets dat je nodig hebt, zonder het label te benoemen.
2. Wil je vooral eerlijk zijn om te voorkomen dat je tegenvalt? Misschien heb je een vervelende ervaring achter de rug en wil je herhaling voorkomen. Begrijpelijk. En wellicht is jouw boodschap ook: ‘Oordeel niet te hard over me en heb een beetje geduld’. Van belang is dat je dan heel helder hebt voor jezelf wát je dan precies nodig hebt en ook wat je wél te bieden hebt.
3. Jouw gebruiksaanwijzing kan je later ook in de weg zitten. Als je eenmaal aan het werk bent en er gaat iets mis, zullen anderen misschien al snel weten waaraan het ligt. Kortom, je loopt het risico de patiënt te worden en daarmee een minder gelijkwaardige en stevige positie te hebben.
4. Is er kans dat je het té belangrijk maakt? Zeker als je nog niet zo lang geleden hebt ontdekt wat er aan de hand is, kun je er behoorlijk mee bezig zijn. Logisch. Maar je bent nog veel meer dan dat. En: iedereen heeft zo hun eigenaardigheden, ook mensen zonder label.
5. Heb je een idee hoe het zal vallen? Werkgevers zijn in sollicitatieprocedures in het algemeen nogal voorzichtig aangelegd. Ze hebben maar een uurtje (of twee) om jou te leren kennen en elk risico wordt dan al gauw uitvergroot. De meeste werkgevers hebben er weinig kennis van. Je kans om aangenomen te worden neemt dus in de meeste gevallen behoorlijk af. Maar als een werkgever zich profileert op diversiteit en/of als het gesprek prettig open is en de andere partij ook iets van zijn/haar kwetsbare kanten laat zien, heb je wat meer kans dat het goed valt.
6. Weet dat als je wat autistische trekken hebt, je geneigd bent tot zwart/wit denken. En je daardoor snel zult zeggen: ik wil gewoon helemaal eerlijk zijn. Ook als dat niet verstandig is.
Vaak minder handig, maar soms toch gewoon nodig
Het is van belang dat je weet waarom je het wilt vertellen. Ook achter: ‘Ik wil gewoon eerlijk zijn’ zit vaak nog een ander belang verscholen. Dat je wilt voorkomen dat het pijnlijk wordt, bijvoorbeeld. Als ze vooraf weten waarvoor ze kiezen, kun je in ieder geval niet tegenvallen. Zoiets. Maar of je dat effect bereikt, valt nog te bezien. Behalve dat je in veel gevallen niet door de selectierondes komt, kan het ook later tegen je werken. Je bent net een beetje kwetsbaarder dan anderen, die minder open zijn over hun tekortkomingen. Meestal is gewoon vertellen wat je nodig hebt, als je er eenmaal werkt, het beste. Soms kun je ook je label benoemen, maar mijn ervaring is dat het goed is daar terughoudend mee te zijn. Het krijgt vaak te veel gewicht.
Als je het gevoel hebt dat je het echt kwijt moet, omdat het zo merkbaar is of je het gewoon graag wilt vertellen tijdens je sollicitatie, denk dan vooral ook na over hoe je je potentiële werkgever vertrouwen kunt bieden. Door over je ervaringen te vertellen waarbij je op je best was en door heldere verzoeken te doen.
Bron: NRC coachartikel Ester de Bruine
Hedwig Meen
Senior re-integratieconsulent/ loopbaan-jobcoach
