De veertien Twentse gemeenten hebben de handen ineen geslagen om fraude in de Wmo en de jeugdhulp te voorkomen en/of misstanden aan te pakken. Met het speciaal ontwikkelde barrièremodel worden risico’s in kaart gebracht én zo nodig actie ondernomen. Die varieert van nader onderzoek tot het doen van aangifte. Bij bijna een op de vijf aanbieders is sinds de invoering van het model een verhoogd risico ontdekt.
Binnenlands bestuur heeft een nieuwsbrief module en gaat nader in op de zorgfraude preventie in Twente.
Ontbonden
Het gaat daarbij om vermoedens van gebrek aan kwaliteit en/of vermoedens van niet rechtmatig handelen. Er zijn dit jaar al drie overeenkomsten ontbonden en vijf ingebrekestellingen verstuurd. Bij een aantal andere zal dit naar alle waarschijnlijkheid gaan gebeuren.
Zorggeld
Jaarlijks besteden de Twentse gemeenten circa 250 miljoen euro aan maatschappelijke ondersteuning en jeugdhulp. Uit landelijk onderzoek blijkt dat bij drie tot tien procent van de zorguitgaven sprake is van misbruik. ‘Zorggeld moet altijd beschikbaar zijn en blijven voor de mensen die dat nodig hebben’, aldus een woordvoerder van de regio Twente.
Kwaliteitskader
De gemeenten hebben daarom samen met een groot aantal partijen, verenigd in de Twentse projectgroep zorgfraude, het zogeheten barrièremodel ontwikkeld. Het barrièremodel bestaat uit drie fasen. Het begint allemaal bij het Twents Kwaliteitskader, waaraan aanbieders zich moeten houden als het zorg en ondersteuning in de regio wil bieden. Alle inschrijvers op een aanbesteding voor de Wmo of jeugdhulp worden langs deze lat met criteria gelegd. ‘Op deze manier bouwen we in het voortraject een sluisfunctie in’, aldus de woordvoerder. Zo moeten zorgaanbieders financieel gezond zijn. Zorgaanbieders die in het verleden aantoonbaar hebben gefraudeerd of waar de kwaliteit ernstig ondermaats was, krijgen geen overeenkomst. Dat geldt ook voor zorgaanbieders met aantoonbare banden met outlaw motorgangs.
Stoplichtmodel
De tweede stap is de pre-monitoring. Van de aanbieders die de eerste ronde zijn doorgekomen, wordt een risicoschatting gemaakt. Er wordt daarbij bijvoorbeeld nagegaan of bestuurders van de zorginstelling een relevante (werk)achtergrond in de zorg hebben en of de instelling voldoende geschoold personeel in dienst heeft om de zorg te bieden. Als hierbij risico’s worden ingeschat, worden deze in het stoplichtmodel bijgehouden én volgt nader onderzoek. ‘Met het stoplichtmodel brengen we de risico’s op gebrek aan kwaliteit, fraude en ondermijning in beeld’, aldus de woordvoerder.
Verbetermaatregelen
Als een aanbieder op ‘rood’ komt te staan, wordt nadere informatie opgevraagd, wordt de aanbieder opgezocht en/of wordt een onderzoek gestart. De ‘rode aanbieders’ waarover de grootste zorgen zijn, worden besproken op het zogeheten informatieplein Zorgfraude van het regionaal Informatie- en Expertisecentrum (RIEC). Gemeenten, het UWV, de Belastingdienst, politie en Openbaar Ministerie delen daar de beschikbare informatie over de aanbieder. Bij rode aanbieders waarover iets minder grote zorgen zijn, worden nadere gegevens opgevraagd en worden werkbezoeken afgelegd. Daarbij wordt gekeken of de zorgaanbieders voldoen aan de gestelde kwaliteitseisen.
Strafbare feiten
Afhankelijk van de uitkomst van onderzoek moeten aanbieders op last van de gemeenten verbetermaatregelen nemen of wordt de overeenkomst beëindigd. Bij ernstige tekortkomingen of misstanden kunnen gemeenten overgaan tot terugvordering van een deel van het geld dat de aanbieder had ontvangen. Als er vermoedens zijn van strafbare feiten volgt aangifte.
(On)rechtmatig handelen
Er wordt inmiddels sinds vorig najaar met het barrièremodel gewerkt. De open aanbesteding was een van de redenen waarom de regio tot invoering van het barrièremodel is overgegaan. In principe kan iedere aanbieder de markt betreden. ‘We gaan ervan uit dat wat aanbieders bij hun inschrijving aangeven klopt. Bij de meeste aanbieders is dat geen probleem.’ Bij sommige (potentiële) aanbieders zijn er echter twijfels over de kwaliteit en rechtmatig handelen. Die worden extra onder de loep genomen. Circa vijftig aanbieders zijn in deze screening-fase afgevallen. Die hebben uiteindelijk geen contract gekregen.
Twijfels
Over een deel van de aanbieders die wel een contract hebben gekregen, leven ook twijfels. ‘Bijna twintig procent van de aanbieders in Twente heeft een rode kleurindicatie gekregen in het stoplichtmodel. Dat betekent dat we daarbij het risico hoger inschatten op gebrek aan kwaliteit en/of niet rechtmatig handelen. Dat kán zorgfraude zijn’, aldus de woordvoerder. De signalen over dat er mogelijk iets niet pluis is, kunnen van buurtbewoners van zorglocaties komen. ‘Denk aan een 24-uurs zorglocatie waarvan wordt gemeld dat er weinig bedrijvigheid is’, verduidelijkt de woordvoerder. Daarnaast worden dus alle aanbieders gescreend.
