Te hoge werkdruk, een onprettig werkklimaat, een baas die veel eist: een burn-out wordt vaak toegeschreven aan werk, maar klopt dat wel? Of je opbrandt of niet ligt er ook aan hoe druk je privéleven is, zeggen experts.
Volgens Oscar Breetveld, registerpsycholoog voor arbeid en gezondheid, is het zeker waar dat werk nooit de enige reden is voor een burn-out. “Een burn-out ontstaat door verschillende facetten die er uiteindelijk voor zorgen dat je helemaal opgebrand bent”, zegt hij.
Het ligt ook vaak aan hoe een persoon in elkaar zit en wat iemand belangrijk vindt in het leven, benadrukt Breetveld. “Vaak zijn het idealistische mensen die graag hun best doen, perfectionistisch zijn en bang zijn om te falen. Door die combinatie vinden ze het vaak moeilijk om hun grenzen te stellen en ‘nee’ te zeggen.”
Vaak zijn dit medewerkers die hun werk mee naar huis nemen en altijd nog een beetje extra doen. Hierdoor laten ze de grens tussen hun werk en privéleven vervagen. Een verkeerde aanpak, vindt de psycholoog. “Aan het begin van de twintigste eeuw had je zo’n mooie vakbondsposter waarop heel groot stond ‘3 x 8 uur’ voor hoe je de dag zou moeten indelen. Eigenlijk geldt dat nog steeds: per dag is het gezond om acht uur aan je werk te besteden, acht uur aan jezelf en acht uur aan slaap.”
Is minder plannen in privétijd een oplossing?
Helpt het als mensen hun privétijd minder volplannen? “Ik vind dat je niet genoeg leuke dingen kan doen”, zegt Breetveld. “Pas als het voor jezelf te druk is, moet je daar knopen over doorhakken. Je moet zelf beslissen of je wel écht naar dat ene feestje moet, of dat het nu even beter is om op de bank te blijven liggen en een goed boek te lezen. Ook dat is een kwestie van ‘nee’ zeggen en qualitytime voor jezelf creëren.”
Wilmar Schaufeli, hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht, weet dat het niet altijd even makkelijk is om in je privéleven keuzes te maken of ‘nee’ te zeggen tegen bepaalde situaties.
“Je ziet vooral dat mensen die thuis een lastige privésituatie hebben eerder over de kop gaan. Denk hierbij aan iemand die mantelzorger is of thuis een kind heeft met een beperking. Dan kun je niet aangeven dat je op bent. Jij bent degene op wie ze rekenen.”
Burn-out vaak door werk getriggerd
Schaufeli benadrukt dat uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er inderdaad meer facetten zijn bij een burn-out dan alleen werk. Wel wordt een burn-out vaak door werk getriggerd. “Hoe je je privéleven indeelt, kun je voor een groot deel zelf bepalen. Kan dat voor sommige dingen niet, dan is het heel belangrijk dat je een flexibele werkgever hebt die ziet hoe hard je werkt, maar jou daarin ook kan afremmen. Die kan zeggen: ‘Laat dat project maar even liggen en neem een dag de tijd om naar je zieke moeder te gaan.'”
Volgens de hoogleraar is er bij veel werkgevers nog een grote slag te maken. “Door werknemers genoeg ruimte te geven om bijvoorbeeld aan zieke familieleden te besteden en hun werk op zelfgekozen momenten te laten inhalen. Dan bied je een werknemer meer rust.”
Toch geeft ook Schaufeli aan dat het per persoon verschilt of iemand een burn-out krijgt of niet. “De een is stressbestendiger dan de ander. Ook heb je mensen die bijvoorbeeld gewend zijn om zichzelf op de tweede plek te zetten.” Dat zijn vaak mensen die in de zorg of het onderwijs werken. “Met hun verantwoordelijkheden kunnen ze niet zomaar het werk aan iemand anders overlaten als ze zich niet lekker voelen. Maar ook zij moeten op tijd aangeven bij familie en collega’s dat het niet goed gaat.”
Bron: Nu.nl
De Overstap werkt samen met de Vitaliteitsgroep en verzorgd ook stress en burn-outhersteltrajecten.
